تفاوت الکتروموتور تک فاز با الکتروموتور سه فاز

موتورهای  القایی رایج ترین موتورهای AC هستند که در خانه ها، اداره ها و صنایع، از آنها استفاده می شود. دلیل این امر نیز هزینه کم، ساخت ناهموار و راندمان به اندازه کافی بالا آنهاست. بر اساس منبع تغذیه AC داده شده به موتور، دو نوع موتور القایی وجود دارد. در این مقاله به تفاوت الکتروموتور تک فاز با سه فاز می پردازیم.

مقایسه تفاوت موتور تک فاز و سه فاز

در جدول زیر مقایسه سریع و خلاصه ای از تفاوت الکتروموتور تک فاز با سه فاز را مشاهده می کنید:

منبع تغذیه

در سیستم برق AC، منابع تغذیه تک فاز و سه فاز هر دو منبع متداول AC هستند. بنابراین هر موتوری که برای کارکرد و عملکرد خود به منبع تغذیه تک فاز نیاز داشته باشد به موتور تک فاز و موتوری که از منبع سه فاز AC استفاده کند، به موتور سه فاز شناخته می شود.

مشخصات طراحی و تولید

موتور های تک فاز با توجه به اینکه تنها به یک منبع تغذیه AC نیاز دارند، ساخت آنها ساده است. اما ساخت موتور های سه فاز پیچیده تر می باشد.

شروع به کار

زمانی که یک موتور سه فاز به منبع تغذیه متصل می شود، یک میدان مغناطیسی تشکیل می گردد. این میدان مغناطیسی به طور خودرکار در داخل آرمیچر شروع به چرخش می کند. پس از آن با هادی های روتور تعامل کرده و یک گشتاور راه اندازی را برای روتور ایجاد می کند. بنابراین برای راه اندازی موتور نیازی به کمک خارجی نیست.

اما در مقابل، موتور تک فاز برای راه اندازی نیاز به یک منبع AC تک فاز دارد تا یک میدان مغناطیسی ضربانی تشکیل دهد. اگر چه این میدان مغناطیسی ماهیت متناوب دارد، اما در فضا ثابت می ماند. بنابراین، برای شکستن اینرسی استراحت و ایجاد گشتاور شروع، به کمک اضافی نیاز است.

گشتاور راه اندازی

موتور القایی تکفاز دارای گشتاور راه اندازی کمی است، به همین دلیل برای برآوردن نیاز های بار با نیاز های توان کم استفاده می شود. از طرفی گشتاور راه اندازی در موتور های سه فاز بالا بوده و از آنها برای پاسخگویی به تقاضای بار با توان بالا استفاده می کنند.

بهره وری

از دیگر تفاوت های الکتروموتور تک فاز با سه فاز در بهره وری آنهاست. در مدل های تک فاز، سیم پیچ از یک منبع واحد تحریک می شود. به همین دلیل از آنجایی که تنها یک سیم پیچ، تمام جریان را منتقل می کند، راندمان موتور نیز کمتر است. این در حالی است که مدل های سه فاز، دارای سه مجموعه سیم پیچ بوده و آنها جریان را از یک منبع سه فاز منتقل می کنند. در نهایت راندمان موتور نیز افزایش می یابد.

فرق موتور تک فاز با سه فاز در اندازه موتور

اگر قدرت و ولتاژ یکسانی را برای هردو نوع موتور در نظر بگیریم، اندازه یک مدل سه فاز کمتر خواهد بود. این درحالی است که اندازه مدل تک فاز برای پاسخگویی به یک نیاز و تقاضای بار یکسان، بزرگتر می باشد.

انواع

طبق روش های راه اندازی، موتور های دارای تک فاز، پنج نوع دارند که عبارتند از:

• استارت مقاومتی
• استارت خارن
• خازن دائمی
• استارت خازن، راه اندازی خارن
• موتور قطب سایه دار

اما بر اساس نوع روتور، دو نوع موتور سه فاز وجود دارد که عبارتند از نوع قفس سنجابی و نوع زخمی

تعمیر و نگهداری

به دلیل ساختار ساده مدل های تک فاز، تعمیر آنها در صورت آسیب دیدن قطعات، آسان است. اما به دلیل ساختار پیچیده مدل های سه فاز، تعمیر اینگونه دینام ها، دشوار می باشد.

جهت چرخش

در مدل های 3 فاز، تغییر جهت چرخش، آسان است. این کار با تعویض دو سیم پیچ از سه سیم پیچ متصل به استاتور صورت می گیرد که جهت چرخش موتور را معکوس می کند.

اما برای انواع تک فاز، هیچ راه عملی برای رسیدن به این هدف وجود ندارد. از آنجایی که ماهیت منبع AC تک فاز، متناوب است، تغییر قطبیت چیزی ایجاد نمی کند. اما می توان با بازکردن موتور و عوض کردن سیم پیچ اولیه و کمکی، تغییر جهت را امکان پذیر کرد.

هزینه

به دلیل نیاز به مس بیشتر برای سیم ها (وجود مجموعه سه سیم پیچ)، قیمت الکتروموتور سه فاز نسبت به مدل های تک فاز بیشتر است.

کاربرد

از موتور های تک فاز به دلیل دارا بودن گشتاور راه اندازی کم، تنها در مصارف خانگی از جمله دمنده ها، میکسر آسیاب ها، فن ها، کمپرسور ها، جاروبرقی، کولر، ماشین لباسشویی و … استفاده می کنند.

اما داشتن گشتاور عملیاتی بالاتر موتور های سه فاز سبب شده تا از آنها در مصارف صنعتی و تجاری که نیاز به قدرت بیشتری دارند، استفاده شود.