بکلش در گیربکس
بکلش (Backlash) یا پسزنی ضربه یا تکانی است که د نتیجه فاصله افتادن به دو بخش یک سیستم و مکانیزم رخ می دهد. مفید بودن یا نبودن آن به طور کامل بسته به کاربرد و نوع سیستم دارد در گیربکس هنگامی که چرخدنده ها از هم فاصله بگیرند این پس زنی اتفاق می افتد. در ادامه این مقاله می خواهیم انواع بکلش در گیربکس صنعتی و علل وجود آن ها را بررسی کنیم
انواع بکلش در چرخدنده‌های گیربکس
- بکلش جانبی (Circumferential): طول کمان روی دایره گام است. این طول فاصله بین چرخدنده ایست که می چرخد تا سطح جانبی دندانه (Meshed Flank)، درحالی که دیگر چرخدنده درگیر ثابت نگه داشته شده است.
- بکلش نرمال (Normal): کمترین فاصله بین فلانک (Flank) دندانه‌های درگیر دو چرخدنده، زمانی که سطوح دندانه‌ها در تماس هستند.
- بکلش زاویه‌ای (Angular): بیش‌ترین زاویه‌ای که اجازه حرکت به یک چرخدنده را می‌دهد، در حالتی که چرخدنده دیگر ثابت نگه داشته شود.
- بکلش شعاعی (Radial): انقباض یا جابجایی در فاصله معین مرکز محورهاست وقتی سطوح جانبی (Flank) دنده‌های دو چرخدنده درگیر با یکدیگر در تماس هستند.
- بکلش محوری (Axial): انقباض یا جابجایی در فاصله معین مرکز محورهاست، وقتی سطوح جانبی دنده‌های یک جفت چرخدنده مورب (Bevel) با یکدیگر در تماس هستند.
دلایل وجود لق زنی جانبی در گیربکس
- جلوگیری از گیر کردن چرخدنده‌ها (jamming)
- ایجاد فضای روانکاری بین چرخدنده‌ها (lubrication)
- پوشش خطاهای احتمالی تولید مثل اعوجاج (manufacturing errors)
- وجود فضا برای انبساط حرارتی احتمالی چرخدنده‌ها (thermal expansion)
عوامل مؤثر بر مقدار لقی مجاز مورد نیاز عبارتند از خطاهای روی پروفیل دنده، گام، ضخامت دندانه، زاویه مارپیچ و فاصله مرکز محور دندانه‌ها. به دو راه مختلف می توان لقی جانی را ایحاد کرد که یکی ایجاد فاصله بین مرکز های چرخدنده ها و دیگری تراش دادن لیه های چرخدنده هاست در موارد و کاربرد های بسیار حساس فاصله بک لش بسیار کم است اما فاصله در کاربرد های سرعتی و قدرتی بیشتر می شود. گیربکس با لقی جانبی بسیار کم و نزدیک به صفر (Zero Backlash یا Anti Backlash) در مواردی مثل گیربکس‌های صنایع نظامی استفاده می‌شود. این نکته را فراموش نکنید که هرچه فاصله بک لش کمتر باشد دقت بیشتری در ساخت چرخدنده ها به کار رفته است و قیمت نهایی گیربکس نیز بیشتر خواهد بود.